فاصله طبقاتی و خط فقر
ظهور ماشینهای 120 میلیون به بلا، مثل: پورشه، بنز، B.M.W، کادی لاک، تویوتا، هیوندایی که بعضی از اتومبیل ها به 600 میلون تومان می رسد در خیابانها، رستورانهای لوکس با غذاهای گران قیمت ایتالیایی، فرانسوی، مکزیکی، و ... ، خانههایی با قیمتهای بالا: پارکنیک در پشت بام ها، سونای خشک و بخار در مستر روم ها (اتاق خواب ها بزرگ 60 تا 70 متر) و انتشار خبرهایی از قبیل لابی گری با بخشی از اقتصاد دولتی با در جامعه ایرانی، خبر از وجود طبقهای ثروتمند میدهد. از سوی دیگر گرانی و تورم باعث شده بخش زیادی از جامعه قدرت خرید کمتری پیدا کنند و با مشکلات عدیدهای رو به رو باشند. برخی از تحلیل گران میگویند این تفاوتها نشاندهنده افزایش فاصله طبقاتی در ایران است. پیشتر مرکز پژوهشهای گذشته مجلس شورای اسلامی هم گفته بودند اختلاف طبقاتی در ایران نسبت به سالهای گذشته بسیار بیشتر شده است.
نباید فراموش کرد، اختلاف طبقاتی جلوی پیشرفت افراد کم درآمدتر را میگیرد و این قشر به دلیل عدم برخورداری از یکسری امکانات در دور باطل قرار گرفته و نمیتوانند طبقه اجتماعی و درآمدی خود را تغیر دهند. اقتصاددانان در حوزه فقر هم میگویند، اختلاف طبقاتی باعث سرخوردگی اجتماعی در افراد میشود و دولتها باید با ایجاد تسهیلاتی چون امکان تحصیل رایگان و یا پرداخت وامهای تحصیلی و خوداشتغالی امکان رشد و پیشرفت را برای همه افراد در هر طبقه اجتماعی فراهم کنند.
اخبار منتشر شده از اختلاسها و تخلفات کلان اقتصادی در روزنامه ها، و پخش دادگاهای علنی از صدا و سیما که بیش از پیش در چند سال اخیر نمود پیدا کرده است، شاهد خوبی بر این ماجراست؛ دولتی که با شعار عدالت اقتصادی و اجتماعی به میدان آمد، دولتی که آمد با فساد اداری مبارزه کند و آن را ریشه کن کند، دولتی که آمد تا شکاف طبقاتی را پر کند، منبع بیشترین اخبار تخلفات اقتصادی است و از سویی مدعی کم کردن اختلاف طبقاتی است.
اما نه تنها فاصله طبقاتی از بین نرفته است بلکه خط فقر به گفته تئوریسین دولت دهم، "جمشيد پژويان درباره خط فقر در سال 90 تصريح كرد: در مورد سال 90 هنوز محاسبات انجام نشده است، اما در سال 89 خانوارهاي شهري با درآمد ماهانه كمتر از 946 هزار تومان و خانوارهاي روستايي با درآمد ماهانه كمتر از 580 هزار تومان زير خط فقر به حساب ميآيند. نیز روز به روز افزایش می یابد و افزایش حقوق های کم فاصله طبقاتی را بیشتر می کند .
جمشيد پژويان همچنين درباره ميزان افزايش يارانه نقدي در آستانه فاز دوم قانون هدفمندسازي يارانهها اظهار كرد: "مطالعات و مشاهدات در سالگرد هدفمندي يارانهها نشان داد كه مقدار يارانه نقدي فاز اول توانسته اثر مثبتي در توزيع درآمد و افزايش رفاه فقرا داشته باشد بنابراين اگر اگر همان ميزان يارانه فاز اول هدفمندي يارانهها به طور متوسط 20 درصد افزايش يابد كافي خواهد بود".
اما معلوم نیست چطور با وجود توزیع درآمد در رفاه فقرا باز هم فصله طبقاتی در حال افزایش است و خط فقر نیز هر سال بالا می رود.
هر چند مدیریت افتصادی دولتی همواره ا ز تاثیر مثبت یارانه ها در کاهش خط فقر و فاصله طبقاتی سخن می گویند، اما عملا فضای جامعه نمایانگر واقعیت دیگیری است.
در هر حال با وجود افزایش درآمد نفت در سال های در چند سال اخیر، به نظر می رسد تعداد زیادی از خانوارهای ایرانی با توجه به رقم اعلام شده از طرف جمشيد پژويان، اختلاف طبقاتی که انتظار میرفت روند کاهشی داشته باشد، نه افزایشی. اختلاف طبقاتی که انتظار میرفت ریشه کن شود و نه انکار! زیر خط فقر هم در چشم انداز جامعه ما رونق گرفته است.
استاد دانشگاه
نشریه: روزنامه شرق