ترکیه از دور بزرگ است
این روزها سرعت شکلگیری حوادث آنقدر تند شده است که به سختی میتوان ردشان را گرفت و درباره آنها تحلیلهای راهبردی ارائه داد، چون بلافاصله بعد از شکلگرفتن یک حادثه و قبل از رسیدن آن به دست مخاطب، وقوع یک حادثه دیکر در صدر اخبار قرار میگیرد و ذهن تحلیلگران را به خود معطوف میکند. بهترین مثال برای این ماجرا، شکلگرفتن حادثه تروریستی در فرانسه و بلافاصله بعد از آن، وقوع کودتا در ترکیه است. صبح روزی که همه رسانهها صفحه نخست خود را به عکس عملیات تروریستی در فرانسه اختصاص داده بودند، کودتای ترکیه و رفع آن بهعنوان مهمترین خبر، در صدر اخبار رسانههای جهانی قرار گرفت. یعنی در نیمههای شب کودتایی رخ داد و چند ساعت بعد از آن، کودتا شکست را تجربه کرده بود. این اتفاق آنقدر سریع بود که هیچکدام از رسانهها جز روزنامه «وقایع اتفاقیه»، همشهری و شرق نتوانستند خود را به این اتفاق برسانند و درست در صبح روزی که یک کودتا در منطقه رخ داده و شکست خورده بود، عکس یک تقریبا همه روزنامهها مربوط به حادثه ترور در فرانسه میشد، به همین دلیل رسانهها خیلی وقتها نمیتوانند به طور کامل به تحلیل یک حادثه بپردازند. از همین منظر کودتا در ترکیه از آن نوع حوادثی محسوب میشود که باید با واقعبینی و مطالب عمیق تحلیلی آن را مورد ارزیابی قرار داد. در یکی از بزرگترین کشورهای همسایه ایران و درواقع یکی از تأثیرگذارترین کشورهای منطقه، در مدت چند ساعت کودتایی رخ داد و در فاصله کوتاهی از اساس برچیده شد. در نگاه اول، براندازکردن این کودتا، موجب شکلگرفتن این پرسش میشود که آیا واقعا باید باور کرد در ترکیه کودتایی رخ داده است؟ به نظر نگارنده اگر کودتا در ترکیه یک بازی سیاسی برای تسویهحساب با نیروهای نظامی باشد یا اگر واقعا یک اقدام برای تحول نظامی در این کشور شکل گرفته باشد، در اصل موضوع چیزی فرق نمیکند.
به هر حال باید باور کرد در دنیای امروز و در کنار گوش ما در کشوری مانند ترکیه، هم این احتمال وجود دارد که یک منبع قدرت با کودتای ساختگی، نیروهای نظامی را تنبیه کند و هم این احتمال وجود دارد که نظامیها بخواهند بهواسطه قدرت تسلیحاتی خود، دولت را در معرض سقوط قرار دهند. در برداشت اول باید پذیرفت که در همسایگی ما و در قدوقامت کشوری مانند ترکیه، قانون مانند خوردن یک لیوان آب میتواند به بازی گرفته شود؛ برای همین ما، یعنی دستگاه دیپلماسی ما باید برنامهای تازه برای مواجهه با ترکیه داشته باشد. این برنامه از یک سو باید بتواند شرایط عقلانی مطلوبی را در مواجهه با کشوری مانند ترکیه اتخاذ کند و از سوی دیگر باید بتواند در تهیه یک راهبرد برای رقابت اقتصادی با ترکیه همراه و همیار باشد. آیا واقعا کشوری مانند ترکیه که در آن یک رئیسجمهوری میتواند کودتای ساختگی ایجاد کند یا یک ارتش میتواند دولت قانونی را سرنگون کند، آنقدر شایسته بوده که در مدت سالهای گذشته بسیاری از بازارهای منطقه را از دست ما در آورده است؛ به طور قطع باید بیشتر تلاش کرد. خیلی از رقبای ما فقط از دور خیلی درشت به نظر میرسند و ما برنامهای برای رقابت با آنها نداریم.
روزنامه وقايع اتفاقيه